DZIEŃ RADIA
Choć wynaleziono je pod koniec XIX wieku, ma się dobrze do dziś – 11. kwietnia obchodzimy w Polsce – Dzień Radia.
Dzień Radia podkreśla rolę tego środka przekazu w naszym życiu. Radio, choć ma wielu konkurentów, wciąż ma największy zasięg – dociera do ludzi w najodleglejszych zakątkach globu. Możemy słuchać go praktycznie wszędzie, zwłaszcza teraz, kiedy dostęp umożliwiają telefony komórkowe.
Pierwsza audycja w 1925 r.
Dokładnie 11. kwietnia w 1923 roku Stowarzyszenie Radiotechników Polskich przyjęło dokument, w którym zawarło swoje opinie do wytycznych do ustawy radiotelegraficznej. Był to ważny krok na drodze rozwoju polskiej radiofonii. Na pierwszą próbną audycję radiową trzeba było poczekać jeszcze dwa lata. Datę jej nadania – 1. lutego 1925 roku – uznaje się za początek polskiej radiofonii.
Źródło: https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/154158
Radio w Polsce. Ciekawostki (z) nadawania
Zachęcamy do przeczytania kilku ciekawostek na temat radia w Polsce zaczerpniętych z blogu kulturalnego Anny Fit
Źródło: http://annafit.pl/radio-w-polsce-ciekawostki-z-nadawania/
Początki
„Tu próbna stacja radionadawcza Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie, fala 385 metrów” – tymi słowami wypowiedzianymi 1. lutego 1925 roku przez inżyniera Romana Rudniewskiego rozpoczęła się historia polskiej radiofonii. Od tego dnia codziennie między godziną 18.00 a 19.00 mieszcząca się przy ul. Narbutta 29 stacja radiowa nadawała program. Najpierw było to tylko godzinne nadawanie. Potem wszystko nabrało tempa.
Oczy i uszy Europy na… polski maszt
Prawdziwą sensacją w skali całej Europy było wybudowanie w 1930 roku w Raszynie pod Warszawą ogromnej anteny nadawczej, która powodowała, że sygnał radiowy z Polski dostępny był nie tylko na terenie całego kraju, ale docierał w znakomitej jakości także do Anglii i krajów skandynawskich. Był to taki ewenement, że w sierpniu 1931 roku przyjechał do Polski z wizytą dyrektor BBC sir John Charles Reith. Taki gość zdecydowanie nie jest codziennością.
Pierwsze wielkie gwiazdy: Szepcio i Tońcio
Jednym z najpopularniejszych programów radiowych w całej historii polskiej radiofonii była „Wesoła lwowska fala” nadawana od 16. lipca 1933 roku w każdą niedzielę aż do wybuchu II wojny światowej. Bohaterami tej audycji byli ludzie lwowskiej ulicy, a główne role grali Szczepcio (Kazimierz Wajda) i Tońko (Henryk Vogelfänger). Kiedy na falach radia pojawiało się to słuchowisko, pustoszały ulice, kina i kawiarnie, a przed radioodbiornikami zasiadało 6 milionów ludzi.
Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=ZKeHJXZ0ZsU
Wojna – czas na pożegnanie
„Halo, halo. Czy nas słyszycie? To nasz ostatni komunikat. Dziś wojska niemieckie wkroczyły do Warszawy. Braterskie pozdrowienia przesyłamy żołnierzom walczącym na Helu i wszystkim walczącym, gdziekolwiek się jeszcze znajdują. Jeszcze Polska nie zginęła! Niech żyje Polska!” Tak brzmiał ostatni komunikat, którym 30. września 1939 roku oficjalnie działające Polskie Radio pożegnało się ze swoimi słuchaczami. Po polsku tekst ten odczytał Józef Małgorzewski, po angielsku – Jeremi Przybora, po francusku – Maria Spiczyńska.
Tak – Jeremi Przybora, zanim został Starszym Panem B., był spikerem radiowym. I właśnie w radiu poznał Jerzego Wasowskiego – przyszłego Starszego Pana A. i autora mnóstwa pięknych piosenek. Ich znajomość rozpoczęła się tuż przed wojną, która porozrzucała ich po kraju. Jednak los chciał, aby po wojnie ich drogi znów się przecięły.
„(…) spotkanie z Jerzym (Wasowskim) w owej amplifikatorni było dla mnie najważniejszym osobistym wydarzeniem mojego Września, znacznie ważniejszym niż moja wrześniowa „misja” radiowa. Bo bez spikera Przybory Warszawa skapitulowałaby dokładnie w tym samym czasie, a Radio jej zamilkłoby tego samego dnia i godziny, co i z tegoż spikera udziałem. Ale ja bez Jerzego byłbym uboższy o całe to bogactwo, które moim piosenkom miała dać jego wspaniała muzyka.”
[Jeremi Przybora, Przymknięte oko Opaczności]
Jedyna taka Błyskawica
Podczas Powstania Warszawskiego działała radiostacja Armii Krajowej Błyskawica. Przekazywano za jej pośrednictwem informacje z walki o stolicę, relacje reporterskie z różnych dzielnic miasta, wiadomości z kraju i ze świata oraz wiersze i piosenki powstańcze. Ostatni program Błyskawica nadała 4. października 1944 roku, po ogłoszeniu kapitulacji powstania. Na zakończenie odegrano po raz ostatni „Warszawiankę”, a potem komendant rozgłośni zniszczył aparaturę. Już po wojnie w jednym z programów BBC zauważono, że Błyskawica to jedyny na świecie przypadek radiostacji, która nadawała z pola walki.
Rozgłośnie studenckie
Pierwsze radiostacje studenckie powstawały w Polsce już w latach pięćdziesiątych. Nie były to jeszcze stacje nadające za pomocą sygnałów naziemnych, ale coś w rodzaju radiowęzłów, których słuchaczami byli mieszkańcy akademików. Pierwszym takim radiowęzłem był białostocki Radiosupeł (1951), a rok później powstało Radio Akademik Politechniki Warszawskiej.
Wizyty u Matysiaków
Przed wojną absolutnym radiowym hitem była „Wesoła lwowska fala”, a w okresie powojennym prawdziwym fenomenem była powieść radiowa „Matysiakowie”, która po raz pierwszy pojawiła się w eterze 15. grudnia 1956 roku. Bez przesady można uznać, że audycji o rodzinie Matysiaków słuchała cała Polska. W grudniu 2016 roku, kiedy audycja obchodziła 60-lecie, na liczniku było 3120 odcinków, w których wystąpiły takie sławy jak Stanisława Perzanowska, Tadeusz Janczar, Wiesław Michnikowski, Jerzy Bończak, Emilia Krakowska czy Stanisława Celińska.
Źródło: https://youtu.be/956a34EJeMM
Trójka
Jednym z najważniejszych punktów w rozwoju Polskiego Radia było uruchomienie Programu III, które rozpoczęło nadawanie 1. marca 1958 roku. Początkowo nie był samodzielną anteną – pojawiały się w nim głównie retransmisje audycji I i II Programu, ale 1. kwietnia 1962 uzyskał już pełną samodzielność. W Trójce zastosowano nowoczesne rozwiązania, inne sposoby prowadzenia audycji i inną muzykę – właśnie wtedy w eterze zaczął pojawiać się jazz.
Narodziny festiwalu w Opolu
Naczelna Redakcja Programu III była także inicjatorem i współorganizatorem Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, który po raz pierwszy odbył się pod koniec czerwca 1963 roku. Właśnie ta scena decydowała, kto będzie na muzycznym topie i lansowała wielkie gwiazdy estrady. Laureatami pierwszego Festiwalu byli m.in. Ewa Demarczyk za „Karuzelę z madonnami”, Bohdan Łazuka za „Dzisiaj, jutro, zawsze” i Agnieszka Osiecka z Jarosławem Abramowem za „Piosenkę o okularnikach”.
Lista Przebojów
Jedną z najbardziej znanych audycji w późniejszej historii Polskiego Radia jest Lista Przebojów Programu III, która pojawiła się po raz pierwszy 24. kwietnia 1982 roku. Jej powstanie zainicjował ówczesny dyrektor Andrzej Turski, a od samego początku prowadzącym był Marek Niedźwiecki (z krótką przerwą, podczas której odszedł do Radia Złote Przeboje). Lista skutecznie przyłożyła się do sukcesu takich gwiazd polskiej sceny jak Maanam, Lady Pank, Lombard, Republika czy Turbo.
Prywatne stacje
Na początku lat dziewięćdziesiątych zaczęły pojawiać się w Polsce prywatne stacje radiowe. Pierwszą z nich było Radio Małopolska Fun z Krakowa (Dzisiejsze RMF FM). Później pojawiło się Radio Alex w Zakopanem, Radio Kormoran w Węgorzewie, Radio Solidarność w Warszawie oraz Radio Zet (wtedy jako Radio Gazeta). Rok później zaczęła obowiązywać ustawa o łączności, która spowodowała prawdziwy wysyp komercyjnych rozgłośni.
Radio Bis
Pamiętacie Radio Bis? Ja pamiętam je bardzo dobrze, bo idealnie wpisała się w mój plan dnia w czasach liceum i początków studiów. Działało od 8. października 1994 roku i było programem skierowanym do dzieci, młodzieży i dorosłych. Do mnie najbardziej trafiała odsłona radia za kierownictwa Pawła Sity (rok 2005). Radio nadawało „dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej”, było dynamiczne i ambitne, serwowało muzykę alternatywną i miało w ramówce mnóstwo ciekawych audycji autorskich. Rok później szefem stacji został Jacek Sobala, który w moment rozwalił wszystkie sensowne rozwiązania, zlikwidował audycje autorskie, zmienił profil muzyczny na pop, zraził słuchaczy i doprowadził do zmiany stacji na Radio Euro.
Obawiam się, że koniec radia Bis to trochę symbol tego, w jakim kierunku zmierza radio w Polsce. Mam tu na myśli radio publiczne, bo jak wiadomo, stacje komercyjne rządzą się swoimi prawami.
Bibliografia:
- Chomicz Z., 75 lat Polskiego Radia. Kalendarium 1925-2000, Warszawa 2000.
- Jędrzejewski S., Wstęp do dziejów polskiej radiofonii, [w:] B. Górak-Czerska, S. Jędrzejewski (red.), 70 lat Polskiego Radia, Warszawa 1995.
- Kaczkowski P., 42 Rozmowy, Warszawa 2004.
- Przybora J., Miłość do Magister Biodrowicz, Warszawa 1972.
- Sokołowski S., Media w Polsce. Pierwsza władza IV RP?, Warszawa 2007.
