12. MAJA – MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ PIELĘGNIAREK
Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek, obchodzony co roku 12. maja, ma na celu przede wszystkim ukazanie, jak niezwykłym i wymagającym zawodem jest pielęgniarstwo oraz z czym wiąże się jego podejmowanie.
10 ciekawostek na temat pielęgniarstwa
Dlaczego Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek obchodzony jest 12. maja?
Tego dnia święto pielęgniarek obchodzi się na całym świecie – i nie został on wybrany przypadkowo, ponieważ 12 maja 1820 roku urodziła się Florence Nightingale, uznawana powszechnie za twórczynię pielęgniarstwa. Pochodziła ona z Florencji, gdzie wychowała się w zamożnej rodzinie arystokratycznej i otrzymała wszechstronne wykształcenie. Na naukę pielęgniarstwa zdecydowała się w wieku 25 lat i w trakcie wykonywania zawodu na potrzeby pracy swojej i przyszłych pokoleń opracowała teorię pielęgnowania pacjentów, a także zapoczątkowała profilaktykę chorób zakaźnych.
Dziś jej imieniem nazywane jest nazywane jest najwyższe odznaczenie dla pielęgniarek – Medal Florence Nightingale, ustanowiony przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w 1912 roku. Przyznaje się go zarówno przedstawicielom pielęgniarstwa, jak i wolontariuszom w tej dziedzinie, za takie zasługi, jak np.: wzorowa służba, pionierskie idee w dziedzinie zdrowia i nauczania, niezwykłe poświęcenie się pacjentom, a także wyjątkowa odwaga podczas wojny lub pokoju. W Polsce jako pierwsza otrzymała go pielęgniarka Maria Tarnowska.
Kiedy pielęgniarstwo stało się odrębnym zawodem?
Aż do początków XIX wieku wykonywanie czynności leczniczych i pielęgnacyjnych było domeną wyłącznie lekarzy. Chociaż kobiety bardzo często werbowano do pomocy, zwykle pochodziły one z niskich warstw społecznych, ponieważ osoby dobrze sytuowane i pochodzące ze szlachetnych rodów uważały to zajęcie za niegodne lub wręcz haniebne. Dopiero na przełomie XIX i XX wieku w Europie i Ameryce Północnej nastąpiła profesjonalizacja tego zawodu, na co wpływ z pewnością miały zachodzące wówczas zmiany społeczno-polityczne, a także postępy w zakresie biologii i medycyny.
Wpływ na wyodrębnienie pielęgniarstwa jako oddzielnej profesji miała również działalność Florence Nightingale, która w 1860 roku otworzyła pierwszą świecką szkołę dla pielęgniarek w Londynie. Kolejne przemiany zaszły za sprawą Henryka Dunanta, twórcy Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, gdyż jako istotne działanie swojej instytucji uznał on m.in. właśnie organizowanie takich świeckich szkół na całym świecie.
Kiedy wydano pierwszą w Polsce Ustawę o pielęgniarstwie?
W Polsce pierwszy akt prawny dotyczący pielęgniarstwa pochodzi z dnia 21 lutego 1935 roku i nazywany jest po prostu Ustawą o pielęgniarstwie. Uchwalił ją Sejm II Rzeczpospolitej Polskiej na mocy art. 44 Konstytucji RP, a do powszechnej wiadomości w Dzienniku Ustaw została podana w roku 1935, nr 27, poz. 199, jej ogłoszenie natomiast nastąpiło 16 kwietnia 1935 roku. W życie z kolei weszła 16 lipca 1935 roku. Ustawa ta zawierała ogólne wytyczne i ustalenia najważniejszych zagadnień związanych z pielęgniarstwem – jej wdrożenie było efektem wieloletnich starań i stanowiło narzędzie do wprowadzenia porządku organizacyjnego. Konieczność jej opracowania wynikała również z faktu, iż pojawiła się potrzeba podnoszenia jakości pracy wykwalifikowanych pielęgniarek, zwiększenia rangi zawodu oraz docenienia go zarówno przez społeczeństwo, jak i przez rząd.
Ile jest obecnie pielęgniarek w Polsce i jakie są ich zarobki?
Jak podaje Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych (NIPiP), obecnie łączna liczba zarejestrowanych pielęgniarek i położnych w całej Polsce wynosi 333 751, z czego 288 731 stanowią kobiety, 6 706 natomiast – mężczyźni. Z danych zawartych w raporcie NIPiP wynika, że w 2016 roku na 1 tysiąc mieszkańców kraju przypadało 6,25 pielęgniarek, zaś według prognoz w roku 2030 będzie ich zaledwie 4,01 – wpływ na to może mieć fakt, iż dziś w polskich placówkach medycznych najwięcej pracujących pielęgniarek znajduje się w przedziale wiekowym 41–65 lub więcej, co może doprowadzić do braku zastępowalności pokoleń.
Według obecnych ustaleń Ministerstwa Zdrowia poczynionych po zmianach, jakie w ostatnim czasie zaszły w polskim pielęgniarstwie, wynagrodzenie pielęgniarek i położnych z tytułem magistra oraz specjalizacją wynosić ma co najmniej 5,1 tysięcy złotych brutto, specjalistki bez wyższego wykształcenia otrzymają 3,5 tysiąca zł, natomiast osoby bez dyplomu magistra i specjalizacji – 3,1 tysięcy brutto. Podobną medianę prezentuje portal Wynagrodzenia.pl – tam średni rozkład zarobków na tym stanowisku wynosi 3,5 tysiąca złotych brutto.
Jakie specjalizacje mogą zrobić polskie pielęgniarki?
Pielęgniarki obecne są w każdej placówce medycznej oraz na każdym oddziale szpitalnym, ale nie tylko – obecnie mogą one również prowadzić własną działalność i zaopatrywać pacjentów m.in. z zakresu leczenia ran czy opieki długoterminowej. Aby jednak móc wykonywać konkretne działania pielęgnacyjne i lecznicze, każda pielęgniarka musi podjąć specjalizację w jednej z poniższych dziedzin:
pielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opieki,
pielęgniarstwo chirurgiczne,
pielęgniarstwo diabetologiczne,
pielęgniarstwo kardiologiczne,
pielęgniarstwo nefrologiczne,
pielęgniarstwo onkologiczne,
pielęgniarstwo operacyjne,
pielęgniarstwo opieki paliatywnej,
pielęgniarstwo pediatryczne,
pielęgniarstwo psychiatryczne,
pielęgniarstwo ratunkowe,
pielęgniarstwo rodzinne,
pielęgniarstwo w ochronie zdrowia pracujących,
pielęgniarstwo środowiska nauczania i wychowania,
pielęgniarstwo geriatryczne,
pielęgniarstwo neurologiczne,
pielęgniarstwo opieki długoterminowej,
pielęgniarstwo zachowawcze,
pielęgniarstwo epidemiologiczne,
pielęgniarstwo neonatologiczne,
promocja zdrowia i edukacja zdrowotna,
organizacja i zarządzanie.
Kształceniem podyplomowym pielęgniarek w Polsce zajmuje się Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych.
Kiedy powstała pierwsza w Polsce szkoła pielęgniarstwa?
Pierwszą polską szkołą pielęgniarską była Lwowska Szkoła Pielęgniarstwa, funkcjonująca przy Szpitalu Powszechnym. Utworzono ją w 1895 roku i wówczas prowadzone były tam kursy skierowane przede wszystkim do sióstr zakonnych zatrudnionych w szpitalach. Została ona zamknięta na początku I Wojny Światowej i ponownie otwarta w 1922 roku dzięki działalności siostry Marii Czarlińskiej. Od początku istnienia do 1929 roku szkołę ukończyły 393 zakonnice oraz 54 osoby świeckie.
Po wojnie polską służbę zdrowia wsparła także Fundacja Rockefellera, przyznając pielęgniarkom stypendia zagraniczne i finansując powstające szkoły.
Co stanowi symbole pielęgniarstwa?
Za uniwersalny symbol pielęgniarstwa uznaje się białe serce na granatowym tle, które przypominać ma o ich opiekuńczości, wiedzy, humanitaryzmie oraz duchowości. Ponadto biel serca reprezentuje pielęgniarską akceptację wszystkich ludzi – niezależnie od ich płci, rasy, wieku, narodowości czy wyznania.
Nieodzownym symbolem pielęgniarek na całym świecie jest również czepek, który prawdopodobnie nawiązuje do starego zwyczaju nakrywania głowy przez kobiety. Ma on charakter zarówno symboliczny – oznaczający pokorę i gotowość do pomocy innym ludziom – jak i funkcjonalny, jako ochrona dla włosów. Pierwsze czepki noszone były przez pielęgniarki w szpitalu w Beellevue w Ameryce przed 1876 rokiem i wówczas nazywano je przeciwkurzowymi, gdyż umożliwiały zakrycie całej głowy w obawie przed zabrudzeniem włosów.
W Polsce czepki nosiły uczennice szkoły pielęgniarskiej w Krakowie, utworzonej w 1911 roku. Wtedy miały one okrągły kształt z niedużym wyłogiem, przykrywały włosy, a przy specjalnych okazjach zakładano na nie dodatkowo granatowy welonik. Na przestrzeni lat zarówno materiał, z którego był wykonywany, jak i kształt czepka ulegały zmianie, jednak barwa zawsze była biała. Współczesny czepek natomiast przykrywa tylko część włosów i ma znaczenie wyłącznie symboliczne, oznaczające przynależność do zawodu.
Na czym polegały uroczystości czepkowania i paskowania?
Swój pierwszy czepek otrzymywały uczennice i uczniowie szkół pielęgniarskich podczas uroczystości, zwanej „czepkowaniem”. Z tej okazji absolwentom wręczało się białe nakrycie głowy, a obecnie często daje się też jego ekwiwalent, np. w postaci przypinki o takim kształcie. Stanowi to dowód przynależności do przedstawicieli pielęgniarstwa, jest także wyrazem poszanowania tradycji.
Z kolei w trakcie uroczystości „paskowania”, która odbywała się po kolejnym etapie kształcenia zawodowego, na biały czepek zakładano czarny pasek aksamitki. Ma on zupełnie odrębną tradycję, wywodzącą się z Francji, gdzie niegdyś przywilej ich noszenia miały jedynie kobiety pochodzące ze szlacheckich rodów. Jak wynika z podań, na dworze Królowej Francji Marii Medycejskiej była położna – mieszczka Loysy Bourgeois Doursier, która podczas asystowania jej w kolejnych porodach wykazywała się ogromną wiedzą i umiejętnościami położniczymi. W dowód uznania królowa pozwoliła jej więc nosić aksamitny kapturek, kołnierz oraz złoty łańcuch. Niektóre źródła podają także, iż czarna aksamitka uzewnętrznia, na wzór wojskowy, rangę osoby w zawodzie.
Pierwsze paskowanie odbyło się w szkole pielęgniarskiej w Warszawie – na wzór zwyczajów amerykańskich. Wówczas zakładano uczennicom i uczniom jeden wąski pasek na pół roku przed ukończeniem szkoły. Natomiast trzy paski umieszczane poprzecznie na wyłogu czepka wprowadzono wraz z kształceniem w liceach medycznych, a później w medycznych studiach zawodowych.
Kto reprezentuje pielęgniarki na świecie?
Pierwszą ogólnoświatową organizacją, która pochyliła się nad problemami i potrzebami pielęgniarstwa, jest utworzona w 1899 roku Międzynarodowa Rada Pielęgniarek (ang. International Council of Nurses, ICN). W roku 1953 stworzyła ona pionierski kodeks dla pielęgniarek, który od tamtego czasu przeszedł już wiele nowelizacji. Obecnie ICN skupia 123 krajowych organizacji pielęgniarskich, w tym polskich. Głównym celem Rady jest zapewnienie wysokiej jakości opieki pielęgniarskiej oraz udział w tworzeniu światowej polityki dotyczącej ochrony zdrowia.
Czy pielęgniarka jest obecna w popkulturze?
Zagadnienia związane z wizerunkiem pielęgniarstwa w mediach i w społeczeństwie stanowi w ostatnich latach częsty przedmiot badań naukowych. O pielęgniarkach mówi się coraz więcej – one same również chcą być zauważone, chętnie udzielając się w środkach masowego przekazu, tworząc blogi poświęcone swojemu zawodowi, publikując prace naukowe czy biorąc udział w wydarzeniach naukowych, mających na celu zwiększenie ich wiedzy i samodzielności. Obecnie zaobserwować można tendencję do częstszego poruszania w mediach tematyki pielęgniarstwa. Przykładem na to są choćby wydane w lutym tego roku trzy książki o pielęgniarkach – autorstwa młodej adeptki zawodu Weroniki Nawary („W czepku urodzone. O niewidzialnych bohaterkach szpitalnych korytarzy”), dziennikarki zajmującej się problemami społecznymi Marianny Fijewskiej („Tajemnice pielęgniarek. Prawda i uprzedzenia”), a także dotycząca wspomnień angielskiej pielęgniarki Christie Watson („Pielęgniarki. Sceny ze szpitalnego życia”). Na przestrzeni lat powstało także wiele filmów i seriali dotyczących historii i pracy pielęgniarek oraz położnych, co świadczy o tym, że ich profesja jest nie tylko potrzebna, ale również dostrzegana przez społeczeństwo.
Z okazji Międzynarodowego Dnia Pielęgniarek w tym szczególnym czasie życzymy pielęgniarkom wszystkiego najlepszego, wielu sukcesów zawodowych oraz satysfakcji płynącej z wykonywania tej wyjątkowej pracy – dziękujemy, że jesteście!
Źródło:
