GRUDZIEŃ W HISTORII PRL
Grudzień 1970
Genezą protestów robotniczych na Wybrzeżu w 1970 roku była tzw. „operacja cenowa”. Kilkanaście dni przed świętami Bożego Narodzenia planowana podwyżka cen wielu artykułów spożywczych uderzała w rodziny o najmniejszych dochodach. Poinformowanie odbyło się w taki sposób, że nikt nie mógł kupić towarów po starych cenach, bo sklepy były zamknięte, a podwyżka obowiązywała od następnego dnia. 14 XII pracownicy Stoczni im. Lenina w Gdańsku rozpoczęli protesty przeciwko podwyżce i domagali się jej cofnięcia. Początkowy protest po gmachem KW PZPR przerodził się w ciągu kilkunastu godzin w zamieszki, gdzie władza użyła Milicji Obywatelskiej do stłumienia protestów. Padły granaty gazowe rozpoczęła się przemoc. Następnego dnia wprowadzone zostało wojsko na ulice Gdańska i doszło do rozlewu krwi – wojsko strzelało do protestujących. Strajki robotników ogarnęły całe Wybrzeże (Elbląg, Gdynię, Słupsk, Szczecin).
Symbolem grudniowej tragedii był Zbyszek Godlewski – postać z „Ballady o Janku Wiśniewskim”. Piosenka ta stała się symbolem Grudnia 70, co zostało przedstawione w filmach „Człowiek z żelaza”, „Czarny czwartek”. Wypadki grudniowe 14-19 XII 1970 r. zostały stłumione przy użyciu 27 tysięcy żołnierzy oraz 550 czołgów, 750 transporterów opancerzonych i 2100 samochodów. Dwa lata wcześniej w 1968 r. władze polskie wysłały do stłumienia praskiej wiosny – 24 tysiące oficerów i żołnierzy, 647 czołgów, 566 transporterów, 191 dział i moździerzy, 84 działa przeciwpancerne, 96 dział przeciwlotniczych, 4798 samochodów i 36 śmigłowców – to pokazuje skale buntu społecznego.
Protest robotników był tłem do zmiany władzy Władysława Gomułkę zastąpił I sekretarz KW PZPR w Katowicach Edward Gierek, rozpoczął się nowy okres budowy „Drugiej Polski”. W pamięci naszych rodziców rozpoczęła się najlepiej wspomniana dekada PRL, która skończyła się również protestami i rozlewem krwi -wprowadzeniem stanu wojennego.
https://histmag.org/Gospodarka-PRL-dekady-Edwarda-Gierka-1970-1980-6186
Arkadiusz Jackowiak
Grudzień 1981
W sierpniu 80 roku , 10 lat po grudniowej tragedii doszło do kolejnych strajków robotników na wybrzeżu. Początkowe postulaty ekonomiczne zostały uzupełnione o polityczne i socjalne. Władze zawierając tzw. porozumienia sierpniowe z robotnikami, miały świadomość, że nie zapanują nad 10 milionowym ruchem, wpieranym przez papieża Polaka – Jana Pawła II (Karola Wojtyłę). Powstały wówczas sztab operacji „Lato-80” planował rozwiązanie siłowe konfliktu. W listopadzie powstał sztab roboczy (członkowie partii, wojska, MSW i Prokuratury Generalnej), którego zadaniem miało być przygotowanie stanu wojennego. Były też naciski z Moskwy, trwały manewry „Sojuz ‘81” i funkcjonariusze KGB i Armii Czerwonej udzielali wskazówek władzom polskim w celu „rozwiązania” sytuacji. W październiku 81 doszło do zmiany I sekretarza KC PZPR, którym został Generał Jaruzelski. Wprowadzony przez WRON stan wojenny w Polsce (1981-83) miał zniszczyć Solidarność i podzielić ją wewnątrz. W ten sposób grudzień stał się jednym z najbardziej krwawych i znaczących miesięcy w historii powojennej polski.
#StanWojenny #Gdańsk #Solidarność
https://www.youtube.com/watch?v=Xh5SoGmG8XY 𝐒𝐓𝐀𝐍 𝐖𝐎𝐉𝐄𝐍𝐍𝐘 𝐰 𝐏𝐑𝐋 – Przystanek Historia odc. 11
#Jaruzelski #StanWojenny #Solidarność
Arkadiusz Jackowiak
